Ўзбекистон Республикаси "Почта алоєаси тўјрисида"


Мазкур Єонуннинг янги таірири
ЎзР 22.04.2009 й. ЎРЄ-211-сон Єонуни билан тасдиєланган
(Эски таіририга єаранг)

 

1-боб. Умумий єоидалар (1 - 4-моддалар)
2-боб. Почта алоєаси соіасини давлат томонидан тартибга
солиш ва бошєариш (5 - 8-моддалар)
3-боб. Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш (9 - 17-моддалар)
4-боб. Почта алоєаси соіасининг ташкилий ва иєтисодий
асослари (18 - 21-моддалар)
5-боб. Почта алоєаси операторлари, провайдерларининг іамда
фойдаланувчиларнинг іуєує ва мажбуриятлари (22 - 26-моддалар)
6-боб. Якунловчи єоидалар (27 - 32-моддалар)

 

1-БОБ. УМУМИЙ ЄОИДАЛАР

1-модда. Ушбу Єонуннинг маєсади
2-модда. Почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатлари
3-модда. Асосий тушунчалар
4-модда. Почта алоєаси соіасидаги асосий принциплар

 

1-модда. Ушбу Єонуннинг маєсади

Ушбу Єонуннинг маєсади почта алоєасининг ташкил этилиши ва фаолият кўрсатиши соіасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат.

 

2-модда. Почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатлари

Почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатлари ушбу Єонун ва бошєа єонун іужжатларидан иборатдир.
Агар Ўзбекистон Республикасининг халєаро шартномасида Ўзбекистон Республикасининг почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатларида назарда тутилганидан бошєача єоидалар белгиланган бўлса, халєаро шартнома єоидалари єўлланилади.

 

3-модда. Асосий тушунчалар

Ушбу Єонунда єуйидаги асосий тушунчалар єўлланилади:
абонемент почта жавони - почта алоєаси объектларида ўрнатиладиган єулфланадиган єутичалардан иборат махсус жавон бўлиб, бу єутичалар ёзма хат-хабарларни, даврий босма нашрларни, почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмалари келганлиги тўјрисидаги хабарномаларни олиш учун адресатлар томонидан муайян муддатга ижарага олинади;
абонент почта жавони - кўп квартирали уйда, шунингдек етказиб бериш участкасида ўрнатиладиган, ёзма хат-хабарларни, даврий босма нашрларни, почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмалари келганлиги тўјрисидаги хабарномаларни адресатларга етказиб бериш учун мўлжалланган єулфланадиган єутичалардан иборат махсус жавон;
адресат - почта, курьерлик жўнатмаси, пул маблајларининг почта ўтказмаси, телеграф хабари ёки бошєа хабар йўлланган юридик ёки жисмоний шахс;
ёзма хат-хабарлар - оддий, буюртма, єиймати эълон єилинган хатлар ва бандероллар, оддий, буюртма почта вараєчалари іамда оддий, буюртма секограммалар, шунингдек майда пакетлар;
курьерлик жўнатмалари - жўнатилиши єисєа муддатларда єўлдан-єўлга етказиб берилган (топширилган) іолда амалга ошириладиган почта вараєчалари, хатлар, бандероллар, посилкалар, босма нашрлар;
курьерлик хизматлари - почта алоєаси оператори ёки провайдерининг курьерлик жўнатмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) бўйича фаолияти;
назорат муддатлари - почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмаларини єабул єилиш жойидаги почта алоєаси объектидан уларни топшириш ва етказиб бериш жойидаги почта алоєаси объектигача жўнатиш учун белгиланган энг кўп ваєт оралији;
почта алоєаси - почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмаларини жўнатиш ва етказиб беришни (топширишни) таъминловчи техника ва транспорт воситаларининг ягона ишлаб чиєариш-технология мажмуидан иборат алоєа тури;
почта алоєаси воситалари - почта алоєаси хизматлари кўрсатиш учун фойдаланиладиган бинолар, яшаш учун мўлжалланмаган жойлар, асбоб-ускуналар, техника ва транспорт воситалари, шунингдек почта конвертлари, вараєчалари ва таралар;
почта алоєасининг миллий оператори - Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маікамаси томонидан зиммасига Ўзбекистон Республикаси доирасида мажбурий равишда универсал хизматлар кўрсатиш вазифаси юклатилган почта алоєаси оператори;
почта алоєаси объектлари - почта алоєаси операторларининг алоіида бўлинмалари (почтамтлар, почта алоєаси бојламалари, бўлимлари, пунктлари, шунингдек бошєа бўлинмалар);
почта алоєаси оператори - мулк іуєуєи ёки бошєа ашёвий іуєуєлар асосида почта алоєаси тармојига эгалик єилувчи ва фаолиятнинг асосий тури сифатида почта алоєаси хизматлари кўрсатиш іуєуєига эга бўлган юридик шахс;
почта алоєаси провайдери - фойдаланувчиларга почта алоєаси операторларининг тармоји орєали почта, курьерлик хизматлари кўрсатувчи юридик шахс;
почта алоєаси тармоји - почта алоєаси объектлари ва почта йўналишлари мажмуи;
почта алоєаси хизматлари - почта алоєаси оператори ёки провайдерининг почта ва курьерлик хизматлари кўрсатиш бўйича фаолияти;
почта алоєаси хизматларидан фойдаланувчи (фойдаланувчи) - почта алоєаси хизматларининг истеъмолчиси бўлган юридик ёки жисмоний шахс;
почта жўнатмалари - манзили кўрсатилган ёзма хат-хабарлар, посилкалар ва тегишли ўровдаги босма нашрлар;
почта тўловининг давлат белгилари - почта маркалари іамда франкирлаш машиналарининг почта жўнатмаларига почта алоєаси хизматлари іаєи тўланганлигини тасдиєлаш учун тушириладиган тамјаси;
почта хизматлари - почта алоєаси оператори ёки провайдерининг почта жўнатмаларини, шунингдек пул маблајларининг почта ўтказмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) бўйича фаолияти;
почта єутиси - почта алоєаси миллий операторининг манзили кўрсатилган оддий хатлар ва почта вараєчаларини йијиш учун мўлжалланган, белгиланган шакл ва ўлчамдаги єулфланадиган махсус єутиси;
пул маблајларининг почта ўтказмаси - почта алоєаси оператори ёки провайдерининг почта алоєаси ва телекоммуникация тармоєларидан фойдаланган іолда пул маблајларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) бўйича хизмати;
секограмма - кўзи ожизлар учун муассасалар томонидан почта алоєаси тармоји орєали жўнатиладиган, кўзи ожизлар учун мўлжалланган очиє тарзда топшириладиган ёзма хат-хабарлар, босма нашрлар, кўзи ожизлар учун ёзув тизимининг белгиларига эга тамја, шунингдек кўзи ожизлар учун мўлжалланган овозли ёзувлар ва махсус єојоз;
универсал хизматлар - фойдаланувчиларга Ўзбекистон Республикаси доирасида маєбул нархларда кўрсатиладиган ва белгиланган талабларга мос келадиган сифатдаги почта хизматлари;
франкирлаш машинаси - ёзма хат-хабарларга почта алоєаси хизматлари учун іає тўланганлигини, ушбу хат-хабарлар єабул єилинган санани ва бошєа ахборотни тасдиєловчи тамја изларини туширишга мўлжалланган машина;
єиймати эълон єилинган жўнатмалар - жўнатилаётганда жойланма єиймати фойдаланувчи томонидан эълон єилинган почта ва курьерлик жўнатмалари.

 

4-модда. Почта алоєаси соіасидаги
асосий принциплар

Почта алоєаси соіасидаги асосий принциплар єуйидагилардан иборат: барча фойдаланувчилар учун почта алоєаси хизматларидан фойдаланишнинг эркинлиги;
стандартлар, нормалар ва єоидаларнинг ягоналиги; фойдаланувчиларнинг іуєуєлари ва єонуний манфаатларига риоя этилиши; ёзишмалар, почта ва курьерлик жўнатмаларини сир тутишга риоя этилиши; почта ва курьерлик жўнатмалари транзитининг эркинлиги.

 

2-БОБ. ПОЧТА АЛОЄАСИ СОІАСИНИ
ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ТАРТИБГА
СОЛИШ ВА БОШЄАРИШ

5-модда. Почта алоєаси соіасини давлат томонидан тартибга солиш
6-модда. Почта алоєаси соіасидаги махсус ваколатли орган
7-модда. Фавєулодда іолатларда почта алоєаси хизматлари кўрсатиш
8-модда. Почта алоєаси объектларида рўй берган іодисалар,
авариялар оєибатларини бартараф этиш

 

5-модда. Почта алоєаси соіасини
давлат томонидан тартибга солиш

Почта алоєаси соіасини давлат томонидан тартибга солиш илмий-техник сиёсатни шакллантириш, лицензиялаш, сертификатлаштириш орєали, шунингдек єонун іужжатларида назарда тутилган бошєа воситалар билан амалга оширилади.

 

6-модда. Почта алоєаси соіасидаги
махсус ваколатли орган

Почта алоєаси соіасидаги давлат бошєарувини Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маікамаси томонидан белгиланган махсус ваколатли орган (бундан буён матнда махсус ваколатли орган деб юритилади) амалга оширади.
Махсус ваколатли орган:
почта алоєасини ривожлантириш давлат дастурларини шакллантиради ва уларнинг амалга оширилишини ташкил этади;
Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларини тасдиєлайди;
почта тўловининг давлат белгилари намуналарини тасдиєлайди іамда почта маркаларини нашр этиш, уларни муомалага киритиш ва муомаладан чиєариш тартибини белгилайди;
почта тўловининг давлат белгилари давлат коллекциясини шакллантиради;
универсал хизматларга оид тарифларни тасдиєлайди;
почта алоєаси тармоєлари ва хизматларини ривожлантириш, почта ва ахборот хавфсизлигини таъминлаш масалалари бўйича почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг фаолиятини мувофиєлаштиради;
почта алоєаси операторлари ва провайдерлари учун мажбурий бўлган почта индексларини, шунингдек ёзма хат-хабарларни олиб кетиш даврийлиги нормативларини іамда почта жўнатмалари ўтишининг назорат муддатларини тасдиєлайди;
франкирлаш машиналаридан фойдаланиш тартибини белгилайди;
кўрсатилаётган хизматлар сифати устидан давлат назоратини амалга оширади, фойдаланувчиларнинг іуєуєлари ва єонуний манфаатларини іимоя єилади, почта алоєаси операторлари, провайдерлари ва фойдаланувчилар ўртасидаги ўзаро муносабатлар масалаларини кўриб чиєади;
почта алоєаси мутахассисларини тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этади;
халєаро іамкорликни амалга оширади.
Махсус ваколатли орган єонун іужжатларига мувофиє бошєа ваколатларни іам амалга ошириши мумкин.

 

7-модда. Фавєулодда іолатларда почта
алоєаси хизматлари кўрсатиш

Фавєулодда іолатларда (іарбий іаракатлар, зилзилалар, сув тошєинлари, ёнјинлар, эпидемиялар ва бошєаларда) почта алоєаси хизматлари кўрсатиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маікамаси томонидан белгиланади.

8-модда. Почта алоєаси объектларида
рўй берган іодисалар, авариялар
оєибатларини бартараф этиш

Почта алоєаси объектларида рўй берган іодисалар, авариялар оєибатларини бартараф этиш уларнинг мулкдорлари, эгалари томонидан амалга оширилади.
Давлат бошєаруви органлари, маіаллий давлат іокимияти органлари почта алоєаси объектларида рўй берган іодисалар, авариялар оєибатларини бартараф этишда почта алоєаси операторларига кўмаклашади.
Почта алоєаси объектларида юридик ва жисмоний шахсларнинг айби билан рўй берган іодисалар, авариялар оєибатида почта алоєаси операторлари ёки провайдерларига етказилган зарарларнинг ўрни єонун іужжатларида белгиланган тартибда єопланади.

 

3-БОБ. ПОЧТА АЛОЄАСИ
ХИЗМАТЛАРИ КЎРСАТИШ

9-модда. Почта алоєаси хизматлари
10-модда. Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидалари
11-модда. Универсал хизматлар
12-модда. Почта алоєаси хизматлари учун тўлов
13-модда. Почта алоєаси хизматларидан фойдаланишдаги
имтиёзлар ва афзалликлар
14-модда. Почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг
бут саєланишини таъминлаш
15-модда. Топширилмай єолган почта, курьерлик жўнатмаларидан
ва пул маблајларининг почта ўтказмаларидан фойдаланиш
16-модда. Ёзишмаларнинг, почта ва курьерлик жўнатмаларининг сири
17-модда. Почта ва курьерлик жўнатмаларини жўнатишдаги чекловлар

 

9-модда. Почта алоєаси хизматлари

Почта алоєаси хизматлари почта алоєаси операторлари ва провайдерлари томонидан почта ва курьерлик хизматлари тарзида кўрсатилади.
Почта хизматлари єуйидагилардир:
почта жўнатмаларини, шу жумладан, халєаро почта жўнатмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш);
пул маблајларининг почта ўтказмаларини, шу жумладан, пул маблајларининг халєаро почта ўтказмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш);
почта жўнатмаларини, шу жумладан, халєаро почта жўнатмаларини тезкор почта режимида жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш).
Курьерлик хизматлари курьерлик жўнатмаларини, шу жумладан, халєаро курьерлик жўнатмаларини жўнатиш ва етказиб беришдир (топширишдир).

 

10-модда. Почта алоєаси хизматлари
кўрсатиш єоидалари

Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларида єуйидагилар бўлиши керак:
фойдаланувчиларга хизмат кўрсатишни ташкил этишга доир талаблар;
почта алоєаси операторларининг номли буюмларидан (штамплар, штемпеллар, муірлардан) фойдаланиш тартиби;
почта ва курьерлик жўнатмаларини расмийлаштириш стандартлари;
почта ва курьерлик жўнатмаларининг турлари іамда уларнинг техник тавсифлари;
почта ва курьерлик жўнатмаларини, шу жумладан, халєаро почта ва курьерлик жўнатмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) тартиби;
пул маблајларининг почта ўтказмаларини, шу жумладан, пул маблајларининг халєаро почта ўтказмаларини жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) тартиби;
почта жўнатмаларини, шу жумладан, халєаро почта жўнатмаларини тезкор равишда жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) тартиби;
почта ва курьерлик жўнатмаларини саєлаш муддатлари;
почта ва курьерлик жўнатмаларини єайта жўнатиш іамда єайтариш шартлари;
почта алоєаси тармоји орєали жўнатилиши таєиєланган іамда чекланган предметлар ва моддалар рўйхати;
почта ва курьерлик жўнатмаларини ушлаб туриш ва кўздан кечириш тартиби;
фойдаланувчиларнинг мурожаатларини кўриб чиєиш тартиби;
Ўзбекистон Республикаси доирасида жўнатиладиган почта ва курьерлик жўнатмаларидан почта алоєаси тармоји орєали жўнатилиши таєиєланган предметлар ва моддаларни олиб єўйиш тартиби;
почта алоєаси тармоји орєали жўнатилиши таєиєланган предметлар ва моддаларни йўє єилиб ташлаш тартиби;
универсал хизматлар кўрсатиш тартиби ва уларнинг сифатига доир талаблар.
Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларида єонун іужжатларига мувофиє бошєа єоидалар іам бўлиши мумкин.

 

11-модда. Универсал хизматлар

Универсал хизматларга єуйидагилар киради:
фойдаланувчиларнинг почта вараєчалари, хатлар, бандероллар ва майда пакетларни Ўзбекистон Республикаси доирасида маєбул нархларда жўнатиш ва етказиб бериш (топшириш) бўйича эітиёжларини єаноатлантиришга доир почта хизматлари;
кўзи ожизларнинг ва кўзи ожизлар учун муассасаларнинг эітиёжларини єаноатлантиришда секограммалар алмашинуви бўйича почта хизматлари.
Универсал хизматлар кўрсатиш мажбурияти почта алоєасининг миллий оператори зиммасига юклатилади.

 

12-модда. Почта алоєаси хизматлари учун тўлов

Почта алоєаси хизматлари учун тўлов почта алоєаси оператори ёки провайдери томонидан шартнома асосида белгиланадиган тарифлар бўйича аниєланади.
Универсал хизматлар учун тўлов єонун іужжатларида белгиланган тартибда махсус ваколатли орган томонидан тасдиєланадиган тарифлар асосида аниєланади.
Ёзма хат-хабар жўнатганлик учун тўлов ёзма хат-хабарга почта тўловининг давлат белгиларини тушириш орєали тасдиєланади.

 

13-модда. Почта алоєаси хизматларидан
фойдаланишдаги имтиёзлар ва афзалликлар

Єонун іужжатларида фойдаланувчиларнинг айрим тоифалари учун почта алоєаси хизматларидан фойдаланишда имтиёзлар белгиланиши мумкин.
Фойдаланувчиларнинг айрим тоифаларига почта алоєаси хизматларидан фойдаланишда белгиланган имтиёзлар берилиши муносабати билан почта алоєаси операторлари ёки провайдерларининг маблајларини компенсация єилиш єонун іужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.
Фойдаланувчиларнинг айрим тоифалари учун почта алоєаси хизматларидан фойдаланишда афзалликлар белгиланиши мумкин. Почта алоєаси хизматларидан фойдаланишда афзалликлар бериладиган фойдаланувчиларнинг айрим тоифалари рўйхати іамда ушбу хизматларни кўрсатиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маікамаси томонидан белгиланади.

 

14-модда. Почта, курьерлик жўнатмалари ва пул
маблајларининг бут саєланишини таъминлаш

Почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг бут саєланишини почта алоєаси операторлари ва провайдерлари таъминлайди.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари ўртасида почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмаларини єабул єилиш іамда топшириш єабул єилинадиган ва топшириладиган почта, курьерлик жўнатмалари іамда пул маблајларининг почта ўтказмалари іужжатлаштирилиб єайд этилиши таъминланган іолда, Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларида белгиланган тартибда амалга оширилади.
Почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајлари ташиладиган транспорт воситалари белгиланган нормалар ва єоидаларга мувофиє жиіозланган бўлиши керак.
Почта, курьерлик жўнатмаларига ишлов бериладиган ва саєланадиган, шунингдек пул маблајлари саєланадиган бинолар, хоналар зарур асбоб-ускуналар, єўриєлаш-ёнјин сигнализация воситалари билан жиіозланган бўлиши керак.
Єиймати эълон єилинган жўнатмалар єонун іужжатларида белгиланган тартибда сујурталаниши мумкин.

 

15-модда. Топширилмай єолган почта, курьерлик
жўнатмаларидан ва пул маблајларининг
почта ўтказмаларидан фойдаланиш

Почта, курьерлик жўнатмасини ёки пул маблајларининг почта ўтказмасини фойдаланувчининг манзилига доир зарур маълумотлар аниє эмаслиги ёки йўєлиги, адресат кўчиб кетганлиги туфайли етказиб бериш (топшириш) имкони бўлмаса ёхуд почта алоєаси оператори ва провайдери почта алоєаси хизматлари кўрсатиш шартномасидаги ўз мажбуриятларини бажара олиши имкониятини истисно этадиган бошєа іолатларда улар жўнатувчига Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларида белгиланган муддатларда єайтарилади.
Агар фойдаланувчининг манзилига доир зарур маълумотлар аниє эмаслиги ёки йўєлиги туфайли етказиб берилмаган (топширилмай єолган) почта, курьерлик жўнатмаларини ёки пул маблајларини жўнатувчига єайтаришнинг имкони бўлмаса ёхуд жўнатувчи єайтарилган почта, курьерлик жўнатмасини ёки пул маблајларини олишдан воз кечса, у іолда тарєатилмай єолган сифатида ваєтинча саєлаш учун почта алоєаси оператори ёки провайдери томонидан єабул єилинади.
Тарєатилмай єолган почта ва курьерлик жўнатмаларини ваєтинча саєлаш єонун іужжатларида белгиланган тартибда почта алоєаси оператори ёки провайдери томонидан олти ой давомида амалга оширилади.
Ушбу модданинг учинчи єисмида белгиланган муддат ўтганидан сўнг:
єимматли єојозлар, єимматбаіо металлар ва бошєа предметлар белгиланган тартибда реализация єилинади іамда почта алоєаси операторлари ёки провайдерлари харажатларининг ўрни єопланганидан сўнг тушган пул маблајлари, шунингдек почта ва курьерлик жўнатмаларида аниєланган пул маблајлари Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети даромадига ўтказилади;
іужжатлар (паспортлар, дипломлар, шаіодатномалар, гувоіномалар ва бошєалар) уларни берган корхоналар, муассасалар ва ташкилотларга топширилади;
хатлар тегишли далолатнома тузилиб, йўє єилиб ташланади.
Адресатларни ва жўнатувчиларни єидиришнинг иложи бўлмаганда, тарєатилмай єолган пул маблајларининг почта ўтказмалари почта алоєаси оператори томонидан ўн саккиз ой давомида саєланади, шундан сўнг бу пул маблајлари маіаллий бюджет даромадига ўтказилади.

 

16-модда. Ёзишмаларнинг, почта ва
курьерлик жўнатмаларининг сири

Ёзишмаларнинг, почта ва курьерлик жўнатмаларининг сирини саєлаш маєсадида почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг:
бошєа шахсга почта, курьерлик жўнатмалари, пул маблајларининг почта ўтказмалари іаєидаги маълумотларни, шунингдек фойдаланувчиларнинг манзиллари тўјрисидаги маълумотларни ошкор этиши;
почта ва курьерлик жўнатмасини очиши ёки очмаган іолда уларнинг мазмунига (жойланмасига) доир маълумотларни билиб олиши;
почта ва курьерлик жўнатмаларининг мазмуни (жойланмаси) тўјрисида бошєа шахсни хабардор єилиши таєиєланади, бундан єонун іужжатларида назарда тутилган іоллар мустасно.

17-модда. Почта ва курьерлик
жўнатмаларини жўнатишдаги чекловлар

Почта алоєаси тармоји орєали почта ва курьерлик жўнатмаларини жўнатишга доир чекловлар єонун іужжатларида белгиланади.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари жўнатилиши таєиєланган жойланмаси бўлган почта ва курьерлик жўнатмаларини ушлаб туриш, шунингдек жойланмаси бошєа почта ва курьерлик жўнатмаларининг бузилишига (шикастланишига) олиб келувчи, почта алоєаси операторлари ва провайдерлари ходимларининг ёки ўзга шахсларнинг іаёти ва сојлији учун хавф тујдирадиган почта ва курьерлик жўнатмаларини, агар бу хавфни бошєа йўл билан бартараф этиб бўлмаса, йўє єилиб ташлаш ёки йўє єилиб ташлашга рухсат бериш іуєуєига эга.

 

4-БОБ. ПОЧТА АЛОЄАСИ СОІАСИНИНГ
ТАШКИЛИЙ ВА ИЄТИСОДИЙ АСОСЛАРИ

18-модда. Почта алоєасининг мулки
19-модда. Почта алоєаси тармоєлари ва воситаларини
ривожлантириш іамда реконструкция єилиш
20-модда. Почта алоєасининг транспорт воситаларидан фойдаланиш
21-модда. Почта алоєаси миллий оператори ходимининг
формали кийим-боши ва кўкрак нишони

 

18-модда. Почта алоєасининг мулки

Почта алоєасининг мол-мулки оммавий ёки хусусий мулк бўлиши мумкин.
Почта алоєаси мол-мулкининг мулкдорлари, эгалари єонун билан кафолатланган тенг іуєуєларга эгадир.

 

19-модда. Почта алоєаси тармоєлари ва воситаларини
ривожлантириш іамда реконструкция єилиш

Почта алоєаси тармоєлари ва воситаларини ривожлантириш іамда реконструкция єилиш уларнинг мулкдорлари, эгалари томонидан ўз маблајлари, манфаатдор юридик ва жисмоний шахсларнинг маблајлари, єонун іужжатларида таєиєланмаган бошєа манбалар іисобидан амалга оширилади.
Шаіарлар, шаіарчалар, єишлоєлар ва овуллар, турар жой даіалари ва мажмуалари, алоіида бинолар ва иншоотлар лойиіалаштирилаётганда іамда ривожлантирилаётганда маіаллий давлат іокимияти органлари почта алоєаси объектларини жойлаштириш учун бинолар ёки алоіида хоналар єурилишини шаіарсозлик іужжатларига мувофиє назарда тутишлари керак.
Почта алоєаси объектларини автомобиль ва темир йўл вокзаллари, аэропортлар єошида, бозорлар ва меімонхоналарда жойлаштириш белгиланган тартибда амалга оширилади.
Автомобиль ва темир йўл вокзаллари, аэропортлар єошида почта алоєаси объектларининг бинолари ва иншоотлари єурилиши учун ер участкалари бевосита уларга яєин жойлардан ажратилиши, шаіарларда почтамтлар єурилиши учун эса шаіарнинг марказий єисмидан, почта ва курьерлик жўнатмалари алмашинуви учун шароитлар таъминланган іолда ажратилиши керак.
Аіоли пунктларини ва айрим биноларни янгидан єуриш, кенгайтириш, реконструкция єилиш, фойдали єазилмаларни єазиб олиш туфайли почта алоєаси объектларини кўчириш (єайта єуриш) буюртмачи томонидан ўз маблајлари іисобидан, почта алоєаси операторларининг технологик шартларига мувофиє амалга оширилади.
Почта єутилари фойдаланувчилар учун іамда оддий хатлар ва почта вараєчаларини йијиб олиш учун єулай бўлган ерларга жойлаштирилиши керак.
Абонент почта жавонлари єурилиш ташкилотлари томонидан кўп квартирали уйларнинг биринчи єаватларида ўрнатилади. Абонент почта жавонларини харид єилиш ва ўрнатиш харажатлари ушбу кўп квартирали уйларнинг єурилиш сметасига киритилади. Абонент почта жавонларини соз іолатда саєлаш кўп квартирали уйларнинг мулкдорлари томонидан амалга оширилади.

 

20-модда. Почта алоєасининг транспорт
воситаларидан фойдаланиш

Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларини ташиш учун ўзларига тегишли транспорт воситалари: почта вагонларидан, автомобиллардан, шунингдек шартнома асосида юридик ва жисмоний шахсларга тегишли транспорт воситаларидан фойдаланади.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларини ташиш учун фойдаланиладиган транспорт воситалари махсус ваколатли орган томонидан тасдиєланадиган махсус фарєлаш белгиларига эга бўлиши керак.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларини ташиш учун фойдаланадиган транспорт воситалари бошєа ишларни бажариш учун уларнинг розилигисиз фойдаланилиши ва олиб єўйилиши мумкин эмас.
Шаіарлараро ва халєаро йўналишларда йўловчи іамда юкларни мунтазам ташувчи темир йўл, іаво ва автомобиль транспортининг хўжалик юритувчи субъектлари почта алоєаси операторлари іамда провайдерлари билан почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларини ташиш шартномалари тузишни рад этишга іаєли эмас.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларини ташиш учун фойдаланадиган транспорт воситалари шаіарлар, шаіарчалар, єишлоєлар ва овулларнинг кўчалари бўйлаб, автомобиль йўлларида тўсєинликсиз юриш іамда автомобиль, темир йўл вокзаллари ва аэропортлар єошида жойлашган почта алоєаси объектларига, юк (багаж) мажмуаларига тўсєинликсиз кириш іуєуєига эга.

 

21-модда. Почта алоєаси миллий оператори
ходимининг формали кийим-боши ва кўкрак нишони

Почта алоєаси миллий оператори ходими хизмат вазифаларини бажариши учун формали кийим-бош ва кўкрак нишони билан таъминланади.
Почта алоєаси миллий оператори ходимининг формали кийим-бош ва кўкрак нишонини тасдиєлаш іамда улардан фойдаланиш тартиби махсус ваколатли орган томонидан белгиланади.

 

5-БОБ. ПОЧТА АЛОЄАСИ
ОПЕРАТОРЛАРИ, ПРОВАЙДЕРЛАРИНИНГ
ІАМДА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ
ІУЄУЄ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ

22-модда. Почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг іуєуєлари
23-модда. Почта алоєаси миллий операторининг мутлає іуєуєлари
24-модда. Фойдаланувчиларнинг іуєуєлари
25-модда. Почта алоєаси операторлари ва
провайдерларининг мажбуриятлари
26-модда. Фойдаланувчиларнинг мажбуриятлари

 

22-модда. Почта алоєаси операторлари
ва провайдерларининг іуєуєлари

Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари єуйидаги іуєуєларга эга:
почта алоєаси хизматлари кўрсатиш, бундан ушбу Єонуннинг 23-моддасида кўрсатилган хизматлар мустасно;
халєаро почта алоєаси хизматлари кўрсатилганлиги учун бошєа давлатларнинг почта алоєаси операторлари билан ўзаро іисоб-китобларни юритиш;
эмблемага эга бўлиш ва ундан ўз фаолиятида єонун іужжатларига мувофиє фойдаланиш.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари єонун іужжатларига мувофиє бошєа іуєуєларга іам эга бўлишлари мумкин.

 

23-модда. Почта алоєаси миллий
операторининг мутлає іуєуєлари

Почта алоєаси миллий оператори єуйидаги мутлає іуєуєларга эга: почта вагонлари ва почта єутиларига Ўзбекистон Республикасининг Давлат герби тасвирини тушириш;
бошєа давлатларнинг почта алоєаси операторлари билан почта алоєаси соіасидаги ўзаро іаракатларда ва халєаро ташкилотларда Ўзбекистон Республикасининг манфаатларини ўз ваколатлари доирасида ифодалаш ва іимоя єилиш;
оддий хатлар ва почта вараєчаларини жўнатиш, давлат пенсиялари ва нафаєаларини етказиб бериш (топшириш) бўйича хизматлар кўрсатиш.

 

24-модда. Фойдаланувчиларнинг іуєуєлари

Фойдаланувчилар єуйидаги іуєуєларга эга:
Ўзбекистон Республикасининг бутун іудудида почта алоєаси хизматларидан фойдаланиш;
ўз іуєує ва мажбуриятлари, Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидалари, кўрсатилаётган хизматлар тўјрисидаги ва ушбу хизматларга доир тарифлар іаєидаги ахборотдан эркин фойдаланиш;
ўз почта манзили бўйича, йўєлаб олиш тарзида ёки абонемент почта жавонининг єутичаларидан фойдаланган іолда почта, курьерлик жўнатмаларини ва пул маблајларининг почта ўтказмаларини олиш;
ўз почта манзилига келган почта, курьерлик жўнатмалари ёки пул маблајларининг почта ўтказмаларидан воз кечиш;
єиймати эълон єилинган жўнатма жойланмасининг баіоси суммасини мустаєил равишда белгилаш;
почта алоєаси операторлари ва провайдерлари томонидан ўз ваєтида іамда сифатли хизмат кўрсатилиши;
почта алоєаси хизматлари кўрсатилмаганлиги ёки лозим даражада кўрсатилмаганлиги натижасида етказилган зарарларнинг ўрни єопланиши, маънавий зиён компенсация єилиниши;
ўз іуєуєлари ва єонуний манфаатларини бузадиган іаракатлар (іаракатсизлик) ва єарорлар устидан бевосита судга ёхуд бўйсунув тартибида юєори турувчи органга, мансабдор шахсга шикоят билан мурожаат этиш.
Фойдаланувчилар єонун іужжатларига мувофиє бошєа іуєуєларга іам эга бўлишлари мумкин.

 

25-модда. Почта алоєаси операторлари
ва провайдерларининг мажбуриятлари

Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари:
почта алоєаси соіасида ушбу Єонунга ва Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларига мувофиє фаолиятни амалга ошириши;
фойдаланувчиларнинг почта алоєаси хизматларидан эркин фойдалана олишини таъминлаши;
кўрсатилаётган почта алоєаси хизматларининг сифатини таъминлаши;
почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг бут саєланишини таъминлаши;
Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларида белгиланган талаблар фойдаланувчи томонидан бузилган таєдирда, почта алоєаси хизматлари кўрсатишни тўхтатиб єўйиши;
почта алоєасининг узлуксиз ва хавфсиз ишлашини таъминлаши;
почта алоєаси хизматлари кўрсатиш учун зарур бўлган технологик ускуналар, механизациялаштириш, автоматлаштириш ва ахборотлаштириш воситаларига эга бўлиши;
фойдаланувчиларга почта алоєаси хизматлари кўрсатиш шартлари ва тартиби тўјрисидаги, шунингдек почта алоєаси хизматлари тарифларининг ўзгарганлиги іаєидаги ахборотни таєдим этиши;
почта алоєаси хизматлари кўрсатилмаганлиги ёки лозим даражада кўрсатилмаганлиги натижасида фойдаланувчиларга етказилган зарарларнинг ўрнини єонун іужжатларига мувофиє єоплаши, шунингдек уларга етказилган маънавий зиённи єонун іужжатларига мувофиє компенсация єилиши шарт.
Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари зиммасида єонун іужжатларига мувофиє бошєа мажбуриятлар іам бўлиши мумкин.

 

26-модда. Фойдаланувчиларнинг мажбуриятлари

Фойдаланувчилар:
ушбу Єонунга ва Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш єоидаларига риоя этиши;
ўзларига кўрсатилган хизматлар учун іає тўлаши;
почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг иш сифатини пасайтиришга єаратилган хатти-іаракатлар єилмаслиги шарт.
Фойдаланувчилар зиммасида єонун іужжатларига мувофиє бошєа мажбуриятлар іам бўлиши мумкин.

 

6-БОБ. ЯКУНЛОВЧИ ЄОИДАЛАР

27-модда. Почта алоєаси операторлари ва
провайдерларининг жавобгарлиги
28-модда. Почта алоєаси хизматларидан
фойдаланувчиларнинг жавобгарлиги
29-модда. Єалбаки почта тўловининг давлат белгиларини
тайёрлаганлик, сотганлик учун жавобгарлик
30-модда. Талабномаларни таєдим этиш тартиби ва муддатлари
31-модда. Низоларни іал этиш
32-модда. Почта алоєаси тўјрисидаги єонун
іужжатларини бузганлик учун жавобгарлик

 

27-модда. Почта алоєаси операторлари
ва провайдерларининг жавобгарлиги

Почта алоєаси операторлари ва провайдерлари почта алоєаси хизматлари кўрсатиш бўйича мажбуриятларни бажармаганлик ёхуд лозим даражада бажармаганлик учун фойдаланувчилар олдида белгиланган тартибда жавобгар бўлади. Почта алоєаси операторлари ва провайдерларининг жавобгарлиги почта ва курьерлик жўнатмалари йўєолган, бузилган (шикастланган), жойланмалар кам чиєєан, почта ва курьерлик жўнатмалари етказиб берилмаган (топширилмаган), назорат муддатлари іамда почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатлари бузилган бошєа іолларда юзага келади.
Почта алоєаси хизматлари кўрсатишда фойдаланувчиларга етказилган зарарларнинг ўрни почта алоєасининг оператори ёки провайдери томонидан єуйидаги іолларда ва миєдорларда єопланади:
буюртма хат, буюртма почта вараєчаси, буюртма бандерол ёки почта жўнатмаси олинганлиги тўјрисидаги буюртма билдиришнома йўєотилганда - почта алоєаси хизматига тўланган сумма миєдорида неустойка;
єиймати эълон єилинган посилка, бандерол ва хат йўєотилганда - эълон єилинган єийматнинг икки баравари миєдорида ва почта алоєаси хизмати учун тўланган сумма миєдорида неустойка, бундан эълон єилинган єиймат учун тариф тўлови мустасно;
єиймати эълон єилинган жўнатма жойланма рўйхати билан жўнатилганда жойланманинг бир єисми етишмаганда ёки бузилганда (шикастланганда) - жўнатувчи рўйхатда кўрсатган жойланманинг етишмаётган ёки бузилган (шикастланган) єисми учун эълон єилинган єийматнинг икки баравари миєдорида;
єиймати эълон єилинган жўнатма жойланма рўйхатисиз жўнатилганда жойланманинг бир єисми етишмаганда ёки бузилганда (шикастланганда) - жойланманинг етишмаётган ёки бузилган (шикастланган) єисми ојирлигининг юборилган жойланманинг ојирлигига (почта ва курьерлик жўнатмаси ўровининг ојирлигисиз) нисбати билан мутаносиб тарзда аниєланадиган почта ва курьерлик жўнатмасининг єиймати эълон єилинган єисмининг икки баравари миєдорида;
адресатга пул маблајларининг почта ўтказмаси бўйича пул тўланмаганда ёки нотўјри тўланганда ёхуд агар ўтказилган пулларни адресатга беришнинг имкони бўлмай, у жўнатувчига іам тўланмаган бўлса - ўтказманинг тўланмаган ёки етарлича тўланмаган єисми суммаси миєдорида іамда почта алоєаси хизматига тўланган сумма миєдорида неустойка;
адресатдан устама тўлов миєдори етарлича олинмаганда ёки устама тўлов нотўјри тўланганда - олинмай єолган ёки нотўјри тўланган устама тўлов суммаси миєдорида;
єиймати эълон єилинган посилкалар, бандероллар ва хатлар, шунингдек пул маблајларининг почта ўтказмаларини жўнатиш ёки етказиб бериш (топшириш) назорат муддатларидан кўпроє ушлаб єолинганда - ушлаб єолинган іар бир кун учун почта алоєаси хизматига тўланган сумманинг бир фоизи миєдорида, лекин ушбу хизматга тўланган суммадан кўп бўлмаган миєдорда неустойка. Зарарларнинг ўрни жўнатувчиларнинг ёки адресатларнинг талабига биноан єопланади;
авиажўнатмаларни (бандероллар, посилкаларни) жўнатиш ёки етказиб бериш (топшириш) назорат муддатларидан кўпроє ушлаб єолинганда - авиа- ва ер усти транспортида жўнатиш ўртасидаги тўлов фарєи миєдорида ва бундан ташєари ер усти транспорти орєали жўнатишнинг назорат муддатларидан кўпроє ушлаб єолинган іар бир сутка учун - ушбу модда иккинчи єисмининг саккизинчи хатбошисига мувофиє;
сојломлаштириш муассасаларига йўлланмалар, авиа- ва ер усти транспорти йўл чипталари солинган єиймати эълон єилинган хатларни жўнатиш ёки топшириш назорат муддатларидан кечикканлиги туфайли улардан фойдаланиш муддатлари ўтиб кетганда - етказилган зарарнинг икки баравари миєдорида, лекин жойланма рўйхатида эълон єилинган єийматнинг икки бараваридан кўп бўлмаган миєдорда іамда почта алоєаси хизмати учун тўланган сумма миєдорида неустойка;
халєаро почта ва курьерлик жўнатмалари йўєотилганда, бузилганда (шикастланганда), жойланмалар етишмаганда, топширилмаганда, пул маблајларининг халєаро почта ўтказмалари амалга оширилмаганда - етказилган зарарнинг ўрнини Ўзбекистон Республикасининг халєаро шартномалари билан аниєланадиган миєдорда єоплаш.
Почта ва курьерлик жўнатмаларининг йўєолганлиги, бузилганлиги (шикастланганлиги), топширилмаганлиги ёки уларни жўнатиш муддатлари бузилганлиги учун, агар бу енгиб бўлмас куч ёки почта ва курьерлик жўнатмалари жойланмасининг хусусиятлари туфайли содир бўлганлиги исботланса, шунингдек почта ва курьерлик жўнатмаларини божхона кўригидан ўтказиш муддатлари бузилганлиги ёки уларнинг божхона органлари томонидан олиб єўйилганлиги учун почта алоєасининг операторлари ва провайдерлари жавобгар бўлмайди.

 

28-модда. Почта алоєаси хизматларидан
фойдаланувчиларнинг жавобгарлиги

Почта алоєаси хизматларидан фойдаланувчилар почта алоєаси хизматларининг бошєа фойдаланувчиларига, почта алоєаси операторлари ёки провайдерларига етказилган, жўнатилиши таєиєланган предметлар ва моддаларни почта ва курьерлик жўнатмаларига жойлаш натижасида ёки улар лозим даражада ўралмаганлиги натижасида юзага келган зарар учун белгиланган тартибда жавобгар бўлади.

 

29-модда. Єалбаки почта тўловининг
давлат белгиларини тайёрлаганлик,
сотганлик учун жавобгарлик

Єалбаки почта тўловининг давлат белгиларини сотиш маєсадида тайёрлаганликда ёки сотганликда, шунингдек била туриб, франкирлаш машиналарининг єалбакилаштирилган тамја изларидан фойдаланганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлади.

 

30-модда. Талабномаларни таєдим
этиш тартиби ва муддатлари

Почта алоєаси хизматлари кўрсатиш бўйича мажбуриятлар бажарилмаган ёки лозим даражада бажарилмаган таєдирда фойдаланувчи почта алоєаси оператори ёки провайдерига талабнома таєдим этишга, шу жумладан, етказилган зарарнинг ўрни єопланишини талаб єилишга іаєли.
Почта ва курьерлик жўнатмалари топширилмаганлиги, ўз ваєтида етказиб берилмаганлиги ёки йўєотилганлиги, бузилганлиги (шикастланганлиги) ёхуд ўтказилган пул маблајлари тўланмаганлиги тўјрисидаги талабномалар почта, курьерлик жўнатмалари ёки пул маблајларининг почта ўтказмаси топширилган кундан эътиборан олти ой давомида таєдим этилади.
Талабномалар ёзма шаклда таєдим этилади ва белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилиши шарт.
Талабномаларга ёзма жавоблар єуйидаги муддатларда берилиши керак:
бир аіоли пункти доирасида жўнатиладиган (ўтказиладиган) почта, курьерлик жўнатмалари іамда пул маблајларининг почта ўтказмаларига доир талабномаларга - беш кун ичида;
бошєа барча почта, курьерлик жўнатмалари ва пул маблајларининг почта ўтказмаларига доир талабномаларга - бир ой ичида.
Почта алоєаси операторлари ёки провайдерларига почта, курьерлик жўнатмаси ва пул маблајларининг почта ўтказмаси єабул єилинган ёки жўнатилиши белгиланган манзил бўйича талабнома таєдим этилиши мумкин.
Халєаро почта, курьерлик жўнатмаларини ва пул маблајларининг почта ўтказмаларини єидириб топиш бўйича талабномалар Ўзбекистон Республикасининг єонун іужжатлари іамда халєаро шартномаларида назарда тутилган тартиб ва муддатларда єабул єилинади іамда кўриб чиєилади.

 

31-модда. Низоларни іал этиш

Почта алоєасининг ташкил этилиши ва фаолият кўрсатиши соіасидаги низолар єонун іужжатларида белгиланган тартибда іал этилади.

 

32-модда. Почта алоєаси тўјрисидаги єонун
іужжатларини бузганлик учун жавобгарлик

Почта алоєаси тўјрисидаги єонун іужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлади.

 

-------------------------------
*) Ушбу Єонун "Халє сўзи" газетасида 2009 йил 23 апрелда эълон єилинган.

 

"Ўзбекистон Республикаси єонун іужжатлари тўплами", 2009 йил, 17-сон, 209-модда.